Rola ksiązek i literatury w rozwoju dziecka

Dlaczego warto sięgnąć po książkę, zamiast  po tablet… czyli o negatywnych skutkach „teleogłupienia”
i korzyściach płynących ze wspólnego czytania

We współczesnych rodzinach coraz mniej czasu spędza się na wspólnej zabawie. My- dorośli, jesteśmy zaabsorbowani pracą zawodową i obowiązkami domowymi.  Nasze dzieci natomiast coraz więcej czasu spędzają przed telewizorami, komputerami. Wykorzystujemy te urządzenia jak sposób na zajęcie dzieci, kiedy my wykonujemy swoje obowiązki lub chcemy chwilę odpocząć po ciężkim dniu… Często są one po prostu „narzędziem wychowawczym”- stosowane, żeby dziecko jadło, było cicho, nie przeszkadzało. Mylnie oceniamy to nawet jako rozwijające, przechwalając się „talentem technicznym” dzieci.  Zapominamy o tym, że umysły naszych dzieci nie są jeszcze rozwinięte, a formy poznawania świata, których potrzebuje dziecko to też (przede wszystkim) dotyk i ruch, a nie tylko wzrok.

 Badania wykazują negatywne skutki zbyt długiego czasu spędzanego przed ekranem:

- uzależnienie

- destrukcyjny wpływ na mowę

- ubogi zasób słów, brak umiejętności budowania zdań

- obniżone umiejętności umysłowe

- trudności ze skupieniem uwagi

- pobudzenie, nerwowość

- problemy z organizacją pola spostrzeżeniowego w realnym świecie

- trudności z odczytywaniem komunikatów (emocji) z twarzy innych

- przemoc

- wykluczenie społeczne

Warto podkreślić, że sama forma przekazu – głośna muzyka, szybko zmieniające się obrazy nie sprzyja rozwijaniu wrażliwości, wyobraźni i refleksyjności dzieci. Neurobiolodzy, badając rozwijający się mózg dziecka, wykazali, że agresywne, szybko zmieniające się bodźce wzrokowe (komputer, TV, bilbordy, reklamy) przetwarzane są w prawej półkuli mózgu. Tymczasem wysoka aktywność prawej półkuli zwalnia lub nawet hamuje rozwój lewej półkuli mózgu, odpowiedzialnej za uczenie się języka mówionego lub pisanego.

Wydaje się, że współcześnie telewizor i komputer zastąpił jeden z najbardziej cennych sposobów spędzania czasu, jakim jest czytanie dzieciom książek. Książka dostarcza wiedzy o świecie, systematyzuje, uczy myślenia, uwrażliwia, uspokaja, buduje empatię… Ponadto, dziecku zapewnia poczucie  bezpieczeństwa i emocjonalnej bliskości z matką i ojcem.

O zaletach wspólnego czytania można by mówić bez końca…

Fundacja „ABCXXI- Cała Polska czyta dzieciom” wskazuje 20 powodów, dla których warto czytać dzieciom. Badania potwierdzają, że głośne czytanie dziecku:

•  Zaspokaja jego potrzeby emocjonalne: miłości, uwagi, stymulacji
•  Buduje mocną więź pomiędzy rodzicem i dzieckiem
•  Wspiera rozwój psychiczny dziecka
•  Wzmacnia poczucie własnej wartości
•  Uczy poprawnego języka, rozwija zasób słów, daje swobodę w mówieniu
•  Ćwiczy pamięć
•  Uczy samodzielnego myślenia: logicznego, przyczynowo-skutkowego, krytycznego
•  Rozwija wyobraźnię
•  Poprawia koncentrację
•  Przygotowuje do samodzielnego czytania i pisania
•  Przynosi ogromną wiedzę ogólną, daje dostęp do informacji na każdy temat
•  Ułatwia naukę i pomaga odnieść sukces w szkole
•  Uczy odróżniania dobra od zła, rozwija wrażliwość moralną
•  Jest znakomitą rozrywką: rozwija poczucie humoru
•  Zapobiega uzależnieniu od telewizji, komputera i gadżetów elektronicznych
•  Chroni dziecko przed zagrożeniami ze strony kultury masowej
•  Jest zdrową ucieczką od nudy i niepowodzeń
•  Przeciwdziała demoralizacji i przemocy
•  Daje dostęp do życia, myśli i dzieł największych ludzi różnych epok
•  Kształtuje na całe życie nawyk czytania i poszerzania wiedzy

Szczególnie ważne jest wieczorne czytanie, rytuał, który z jednej strony wycisza, a z drugiej jest czasem, kiedy zawieszone zostają zwykłe role rodzic –dziecko. Oprócz korzyści płynących z czytania, radość daje sam fakt autentycznego „bycia razem”, kiedy zapominamy na chwilę o codziennych obowiązkach i problemach, nie zerkamy na telefon komórkowy- po prostu jesteśmy chwilę z dzieckiem i dla niego… a ono czuje się ważne, potrzebne, po prostu- kochane i szczęśliwe.

Analizując aspekty pozytywnego wpływu czytania na wszechstronny rozwój dziecka oraz negatywnego wpływu mediów na jego umiejętności językowe i umysłowe oraz zachowanie, sami zadecydujmy, czy chcemy, alby nasze dzieci były osobami wychowywanymi na „diecie elektronicznej”. Czytanie ma współcześnie wielką konkurencję w postaci urządzeń technologicznych, ale właśnie teraz jego znaczenie dla rozwoju jest ważniejsze niż kiedykolwiek.

                                                                                                                     Opracowała: Marta Andrzejewska

Źródła:

www.całapolskaczytadzieciom.pl

Czerniejewska Z., Łubkowska A., Kukowska D.: „Wysokie technologie w świecie małych ludzi. Czym jest teleogłupienie i jak wpływa na rozwój mowy dziecka” na: https://lingwistykapraktyczna.wordpress.com

Polcyn K.: „Zaciekawić dzieci książką”, w: „Wychowanie w Przedszkolu, 2003, nr 3

Sobolewska J., Szklarczyk J.: „Dlaczego warto czytać dzieciom. Polska dalej czyta”, w „Polityka” 2017, nr 11

Notatki własne z konferencji : „Wskazówki metodyczne i organizacyjne w realizacji nowej podstawy wychowania przedszkolnego”, Poznań 2017, E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska