Kształtowanie umiejętności cyfrowych dzieci i bezpieczeństwa w sieci

Obecnie wirtualny świat stał się nieuniknionym aspektem życia małego człowieka. I chociaż przeznaczeniem urządzeń ekranowych było ułatwienie komunikowania się, dostarczenie rozrywki oraz edukowanie, to niosą one również poważne konsekwencje dla rozwoju dziecka. Dlatego udostępnianie dziecku smartfonu, tabletu, czy innych urządzeń multimedialnych wiąże się z olbrzymią odpowiedzialnością oraz powinno odbywać się z namysłem i ostrożnością.

Niewątpliwą korzyścią z używania przez dzieci urządzeń ekranowych jest szybki dostęp do programów edukacyjnych (jeśli są one dobrze zaprojektowane i dostosowane do wieku dzieci). Oglądanie tychże programów pozwala dzieciom uczyć się różnego rodzaju postaw życiowych oraz umiejętności – jest to jednak możliwe tylko w przypadku aktywnego udziału w tym procesie dorosłego opiekuna.

Nieprawidłowy rozwój mózgu dziecka, zakłócenie procesów poznawczych takich, jak uwaga, czy spostrzeganie, mniejsze możliwości rozwoju umiejętności językowych, a także rozchwianie emocjonalne, zaburzenia snu, czy pojawienie się nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi to szereg negatywnych skutków, które mogą wystąpić podczas używania urządzeń ekranowych. Jednak tym najpoważniejszym jest uzależnienie        od ekranu, które szybciej może pojawić się u kilkuletniego dziecka ze względu na jego dopiero rozwijający się mózg.

Zatem jak kształtować umiejętności cyfrowe, aby uchronić przedszkolaka przed negatywnymi oddziaływaniami cyberprzestrzeni?

• Przykład idzie z góry. Jeśli chcemy, by dziecko nie nadużywało korzystania z urządzeń multimedialnych, to sami tego nie róbmy.
• Zasady używania smartfonu, czy tabletu powinny być jasne, klarowne i respektowane zawsze i wszędzie. Nasza konsekwencja doprowadzi do tego, że przedszkolak będzie wiedział, kiedy  i gdzie może używać urządzeń, a kiedy należy je wyłączyć.
• Aktywna obecność dorosłego przy dziecku, które korzysta z urządzeń ekranowych, pomoże przedszkolakowi zrozumieć, co widzi i słyszy, a ponadto dorosły będzie miał kontrolę      nad bezpieczeństwem treści oglądanych przez dziecko w Internecie.
• Wszelkie programy i gry edukacyjne powinny być starannie wybrane, adresowane do dzieci i dobrej jakości.
• Zadbajmy o aktywność fizyczną dziecka, które powinno znaleźć na nią czas każdego dnia.

Jeśli przedszkolak pozna zasady używania urządzeń multimedialnych, to kolejnym ważnym etapem jest nauczenie go bezpiecznego korzystania z Internetu.

Co przedszkolak musi wiedzieć o bezpieczeństwie w sieci?

• Przede wszystkim musi wiedzieć, czym jest Internet i w jakim celu się z niego korzysta oraz że w sieci tak samo, jak w realnym świecie istnieją dobre i złe rzeczy.
• Internetu należy umieć używać. Oprócz wielu ciekawych treści, mogą pojawić się także     te złe, nieprawdziwe i nieodpowiednie dla dzieci. Dlatego jeśli dziecko coś zaniepokoi,  to musi o swoich obawach powiadomić kogoś dorosłego.
• W sytuacji, kiedy dziecko zrozumie, że spotkało je w sieci coś przykrego i smutnego, a ktoś nieznajomy będzie prosić, by nie zgłaszać tego nikomu – przedszkolak musi wiedzieć, by właśnie takie zdarzenie zgłosić komuś dorosłemu.
• Dziecko musi być świadome tego, że zbyt długie i częste korzystanie z urządzeń multimedialnych może nieść poważne konsekwencje dla jego zdrowia, a także tego, że czas spędzony przy smartfonie lub tablecie można wykorzystać w inny, ciekawy sposób.

Pamiętajmy, że to my, dorośli, jesteśmy odpowiedzialni za to, w jaki sposób przedstawimy dzieciom wirtualny świat. I to naszym zadaniem jest uświadomić je o jego zaletach i wadach.

                                                                                                                 Marta Andrzejewska

                                                                                                                 Katarzyna Konieczna

Bibliografia:

1. Junik W., Poćwiardowska B., Van Laere K., Razem w cyberświecie. Pomysłownik na trudne sytuacje, Warszawa 2023.

2. Necio.pl. Poznajemy Internet. Zestaw materiałów edukacyjnych dla dzieci w wieku 4 – 6 lat na temat bezpieczeństwa w sieci, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Warszawa 2020.