Agresja u dzieci
Ostatnio dość często spotykamy się ze zjawiskiem agresji wśród dzieci – tej werbalnej i niewerbalnej. Formami agresji werbalnej są: przezywanie, skarżenie, wyśmiewanie, aroganckie odzywanie się do dorosłych lub rówieśników, czynienie złośliwych uwag mających na celu zrobienie koledze przykrości. Agresja niewerbalna występuje pod dwoma postaciami:
- agresji fizycznej – czyli bezpośredniego zadawania bólu innym osobom; dziecko w momencie
wybuchu złości rzuca się z pięściami, bije, niekiedy gryzie lub drapie,
- agresji niefizycznej występującej bardzo często szczególnie u dzieci w wieku przedszkolnym i
polega na przedrzeźnianiu, pokazywaniu języka, robieniu min oraz różnych gestów mających
zranić drugiego.
Agresja nie rodzi się z niczego. Każde ludzkie zachowanie wywołane jest przez określone bodźce i motywy. Do najważniejszych przyczyn agresji wśród dzieci możemy zaliczyć :
- stosowanie agresji i przemocy przez dorosłych,
- brak jasnych granic dotyczących zachowań dziecka,
- brak ciepła i zainteresowania sprawami dziecka,
- przyzwolenie na stosowanie agresji wobec innych,
- podwójne wzorce rodziców ( co innego się mówi, co innego robi),
- niekorzystny wpływ mediów ( oglądanie przemocy może wpływać na uczenie się przez dzieci
agresywnych zachowań).
Najczęstszym jednak źródłem zachowań agresywnych jest lęk. Jest on uczuciem napięcia emocjonalnego i niepokoju, które może być związane z utratą poczucia bezpieczeństwa, bezradnością, poczuciem krzywdy i porzucenia. Przykładem takich sytuacji może być np. rozstanie z mamą bądź ojcem na dłuższy lub krótszy czas, rozwód rodziców, utrata kogoś bardzo bliskiego, a także zmiana zachowania rodzica wobec dziecka po przyjściu na świat rodzeństwa. Dziecko widzi, że większość czasu poświęcana jest nowo narodzonemu, więc czuje się mniej kochane, porzucone. Inną sytuacją, wywołującą to poczucie może być wyrażana w ostry sposób, często w obecności dziecka negatywna ocena jego osiągnięć rozwojowych. Dziecko z poczuciem odrzucenia, niedowartościowane, niepewne próbuje pozyskać miłość bliskiej i ważnej osoby, chce zwrócić na siebie uwagę. Czasem przekonuje się, że dobrym sposobem na wzbudzenie tego zainteresowania jest zachowanie, które nie podoba się dorosłym. Zaczyna więc prezentować agresywność, chcąc powiedzieć dorosłym ,,poświęćcie mi swoją uwagę, pomóżcie mi, sam nie mogę sobie poradzić”.
Dlatego przeciwdziałajmy agresji i:
- zapewnijmy dzieciom poczucie bezpieczeństwa, miłości (dziecko wychowywane w miłości i poczuciu bezpieczeństwa da sobie radę w różnych warunkach, będzie też umiało kontaktować się z innymi ludźmi),
- stwórzmy dziecku optymalne warunki do prawidłowego rozwoju osobowości, rozwijajmy w dziecku poczucie własnej wartości, wiarę we własne możliwości oraz akceptację samego siebie,
- uczmy dzieci wyrażania swoich emocji, nawet tych negatywnych i nazywania uczuć (tłumienie w sobie uczuć może niekorzystnie odbić się na zdrowiu dziecka, prowadzić do frustracji, izolacji, zamykania się w sobie),
- starajmy się prezentować prawidłowe wzorce wychowawcze,
- rozwiązujmy problemy, nie unikajmy ich,
- nagradzajmy pozytywne zachowania dzieci.
Opracowały: Dorota Kaźmierczak, Małgorzata Ptak